Broszura

Czym jest fonoholizm

Pokolenie sieci, pokolenie szklanych ekranów, pokolenie always on – to tylko niektóre z określeń współczesnego pokolenia dzieci i młodzieży urodzonych po 1995 roku. To osoby przepływające między światem realnym i światem wirtualnym, w którym zaspokajają swoje dziecięce i młodzieńcze potrzeby, spędzają czas wolny, poszukują akceptacji i budują poczucie przynależności. Jednakże zbytnie zanurzenie w świat cyfrowy, bez odpowiedniego udziału bezpośrednich relacji tworzonych face to face, może przyczyniać się do nadużywania Internetu i cyfrowych urządzeń mobilnych. Siecioholizm, sieciozależność, cyberzależność, infoholizm, uzależnienie od Internetu, infozależność – to tylko niektóre z nazw obecnie funkcjonujących w specjalistycznej literaturze przedmiotu. W skrócie można powiedzieć, że uzależnienie od Internetu to zachowanie charakteryzujące się utratą kontroli nad korzystaniem z tego narzędzia. Tak rozumiane może prowadzić do społecznej izolacji oraz zaniedbywania różnych form aktywności społecznej, nauki, aktywnego wypoczynku, higieny osobistej oraz zdrowia.

Fonoholizm odnosi się do zaburzenia behawioralnego w postaci nałogowego używania telefonu komórkowego. Problem ten – potocznie nazywany uzależnieniem od smartfona – pozostaje doświadczeniem osób, które nie potrafią normalnie funkcjonować bez ciągłej obecności telefonu komórkowego. Urządzenie włączone jest 24 godziny na dobę, ciągle pozostaje w zasięgu ręki, zabierane jest wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Osoba nadużywająca smartfona – fonoholik – cały czas sprawdza, czy nie ma jakiegoś powiadomienia, a z różnych względów nie mogąc odebrać telefonu, czuje niepokój, rozdrażnienie, a nawet skłonna jest do agresji. Zdawać by się mogło, że problem fonoholizm zagraża jedynie dzieciom i młodzieży, jednakże w rzeczywistości dotykać może osób w różnym wieku.

Kiedy zaczynamy mieć problem
Kiedy zaczyna się fonoholizm? Na tak postawione pytanie trudno jest odpowiedzieć w sposób zdecydowany. Istnieją jednak co najmniej trzy grupy zachowań, które należy obserwować, by zdiagnozować problem. Są to widoczne zachowania użytkowników, odczucia psychiczne towarzyszące (nie)używaniu mediów cyfrowych oraz negatywne skutki z tym związane.

Symptomy nadużywania telefonu komórkowego – ZACHOWANIE:

• nierozstawanie się ze swoim telefonem,
• ciągłe sprawdzane urządzenia i uruchamiane telefonu (np. częste sięganie po telefon, częste  używanie go, sprawdzanie, trzymanie w dłoni bądź blisko siebie, przed sobą),
• przerywanie spotkań/rozmów w celu odebrania bądź nawiązania połączenia/ wiadomości,
• wychodzenie z sali szkolnej w celu odebrania bądź nawiązania połączenia/ wiadomości,
• częste robienie zdjęć typu selfie i dzielenie się nimi z innymi użytkownikami sieci,
• korzystanie z urządzeń w miejscach i sytuacjach, w których nie powinno się tego robić (np. prowadzenie samochodu, przechodzenie przez jezdnię),
• ukrywanie przed innymi (na przykład przed rodzicami) czynności związanych z używaniem smartfona,
• realizacja czynności ze smartfonem w ręku.

Symptomy nadużywania telefonu komórkowego – PSYCHIKA

• odczuwanie silnej potrzeby lub wręcz poczucia przymusu korzystania z telefonu,
• ciągła gotowość na odpisanie na e-mail, sms,
• odczuwanie niepokoju, rozdrażnienia, gorszego samopoczucia przy próbach przerwania/ograniczenia korzystania z Internetu, komputera,
• wyraźna niezgoda i niezadowolenie z powodu ograniczenia możliwości korzystania z telefonu,
• odczuwanie niepokoju, rozdrażnienia w sytuacjach zabronienia korzystania z telefonu komórkowego,
• podkreślanie ważności wpływu bycia on-line na dziejące się wydarzenia,
• wysokie poczucie bezpieczeństwa związane z byciem on-line,
• przeżywanie strachu (lęku) z powodu niebycia w głównym nurcie informacji,
• przeżywanie negatywnych emocji związanych z niemożnością połączenia się z Internetem (np. szukanie zasięgu za wszelką cenę).

Symptomy nadużywania telefonu komórkowego – NEGATYWNE SKUTKI

• zaniedbywanie innych aktywności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz korzystania z telefonu,
• wycofanie się z dotychczasowych relacji z innymi i zamknięcie się w świecie wirtualnym,
• korzystanie z Internetu/urządzeń pomimo szkodliwych następstw (niewyspanie, nieodpowiednie i nieregularne żywienie, zaniedbany wygląd, niewywiązywanie się ze swoich szkolnych, zawodowych, rodzinnych obowiązków),
• nadmierne rozproszenie i dekoncentracja np. na zajęciach lekcyjnych i poza nimi,
• problem z właściwym gospodarowaniem własnym czasem wolnym, 
• częste nudzenie się i nic nie robienie, brak wyraźnej pasji w życiu, niski poziom angażowania się w sprawy szkolne,
• niska aktywność ruchowa, brak spędzania czasu wolnego w sposób aktywny,
• przejawianie tendencji do autoizolacji, pozostawanie na uboczu grupy,
• ogólne przemęczenie organizmu, przeciążenie informacyjne.

Zjawisko, jakim jest fonoholizm, nie występuje na żadnej z międzynarodowych klasyfikacji zaburzeń psychicznych, przez co nie ma jasno zdefiniowanych kryteriów diagnostycznych. Na podstawie dostępnej literatury można powiedzieć, że objawami nadużywania smartfona pozostają:

• tolerancja (potrzeba coraz dłuższego korzystania z telefonu komórkowego) przy jednoczesnym wyraźnym spadku satysfakcji osiąganej w konkretnej jednostce czasu,
• objawy odstawienne (pobudzenia psychoruchowe, niepokój, lęk, obniżony nastój, obsesyjne myślenie o tym, co dzieje się w przestrzeni Internetu, fantazje i marzenia senne na temat smartfonów, celowe lub mimowolne poruszanie palcami w sposób charakterystyczny dla pisania na klawiaturze, korzystanie z urządzenia w celu uniknięcia przykrych objawów abstynencyjnych po odstawieniu Internetu),
• utrata kontroli nad czasem używania telefonu komórkowego,
• zakończone niepowodzeniem próby ograniczania lub zaprzestania korzystania ze smartfona,
• poświęcanie dużej ilości czasu na wykonywanie czynności związanych ze smartfonem,
• zmniejszanie lub rezygnowanie z dotychczas podejmowanych aktywności na rzecz korzystania ze smartfona,
• korzystanie z telefonu komórkowego pomimo świadomości doświadczania trwałych bądź narastających problemów somatycznych, psychologicznych lub społecznych. 

JAK SKUTECZNIE SIĘ UCZYĆ?

1. WŁAŚCIWIE ZORGANIZUJ SOBIE MIEJSCE DO NAUKI:
   1. niech panuje cisza i spokój
   2. miej porządek na biurku
   3. oraz prawidłowe oświetlenie miejsca nauki.
2. UCZENIE SIĘ O STAŁYCH, USTALONYCH PORACH DNIA, kiedy nie odczuwasz zmęczenia. Umysł przyzwyczaja się wtedy do przestawiania się w tym okresie w tryb intensywnej pracy umysłowej.
3. PLANOWANIE SWEGO TYGODNIA – nanoś na ten plan stałe godziny nauki, planowane sprawdziany i klasówki. I REALIZUJ TEN PLAN!
4. NIE ODKŁADAJ UCZENIA SIĘ NA OSTATNIĄ CHWILĘ – sportowcy codziennie ćwiczą i przygotowują się do zawodów, aby dobrze na nich wypaść. Gdyby zaczęli się przygotowywać w ostatni wieczór, to dostaliby zakwasów i przemęczeni wypadliby słabo. Jeśli masz taki sposób przygotowywania się do sprawdzianów (że uczysz się w ostatniej chwili) to wiedz, że w twoim umyśle też powstaje coś w rodzaju zakwasów. A w takim stanie efekty nie będą rewelacyjne!
5. RÓB PRZERWY PODCZAS UCZENIA SIĘ – bo bez przerw nauka z uczenia się przeradza się w męczenie.
6. ODRABIAJ PRACE DOMOWE TEGO SAMEGO DNIA, KTÓREGO BYŁY ZADANE – czyniąc tak nie zdarzy ci się zapomnienie odrobienia zadania domowego.
7. VII.ODRABIAJ PRACE DOMOWE WE WŁAŚCIWEJ KOLEJNOŚCI – z punktu widzenia psychologii uczenia się należy zacząć odrabianie lekcji (czy też uczenie się) od najtrudniejszego przedmiotu, gdyż na początku czasu uczenia się twój umysł jest najbardziej wypoczęty i masz najlepszą koncentrację uwagi. Na koniec zostawiaj odrabianie mniej skomplikowanych prac domowych, z łatwych przedmiotów. Poradzenie sobie z nimi nawet przy twoim zmęczeniu przyjdzie ci łatwo.
8. VIII.PRZEPLATAJ PRZEDMIOTY PODOBNE DO SIEBIE – właściwą kolejnością uczenia się jest kolejność: przedmiot humanistyczny – przedmiot ścisły – przedmiot humanistyczny – przedmiot ścisły; czyli np.: język polski – fizyka – historia – matematyka, itd.
9. GDY MASZ PROBLEM Z ODROBIENIEM PRACY DOMOWEJ – SZUKAJ POMOCY JEŚLI TEGO NIE UCZYNISZ, TWOJE ZALEGŁOŚCI BĘDĄ SIĘ POGŁĘBIAĆ! Tą pomoc możesz uzyskać od kogoś z rodziny (rodzice, rodzeństwo), od kolegów, od nauczyciela przedmiotu – gdy poprosisz go o ponowne wytłumaczenie tego czego nie rozumiesz.
10. UWAŻAJ NA LEKCJACH TAK, ABY W ICH TRAKCIE NAUCZYĆ SIĘ JAK NAJWIĘCEJ! – Im więcej wyniesiesz wiedzy z lekcji, tym mniej czasu poświęcisz na naukę w domu.
11. TRAKTUJ WSZELKIE SPRAWDZIANY NIE JAKO ZŁO KONIECZNE, ALE JAKO ŚRODEK MOTYWACYJNY I MOŻLIWOŚĆ UDOWODNIENIA SOBIE I INNYM, ŻE COŚ UMIESZ I POTAFISZ.

POWODZENIA!!!

Opracowanie: mgr Agnieszka Ryś
Pedagog szkolny